تجربۀ تفکر

نگاهی اجمالی به بعضی از وجوه فلسفی مسئله دیالوگدکتر محمدجواد فریدزادهمجلۀ گفتمان زمستان 1377 شماره 3(با اندکی ویرایش به دست محمد نورالهی)سؤال از چگونگی علم انسان به اعیان و موجودات، یکی از قدیمیترین سؤالات فلسفی است. مشارب و نحل مختلف فلسفی با توجه به جوابی که به این سؤال می‏دهند، از یکدیگر تفکیک می‏شوند. در دورۀ جدید سؤال دیگری در جنب این سؤال مطرح شده است که گرچه متفرع و منشعب از آن است، اما همچون‏ «فرع زائد بر اصل‏» روز بروز مورد توجه بیشتر فلاسفه واقع شده است. آن سؤال این است: ما چگونه به انسانهای دیگر علم پیدا می‏کنیم. یعنی معنی این جمله که کسی می‏گوید: «من زید را می‏شناسم‏» چیست؟ سؤال دیگر این است که ‏ «زید چیست؟» و سؤال بعدی این است که: «زید کیست؟». شناخت زید به عنوان ‏ «دیگری‏» منوط به شناخت‏ «من‏» است. «دیگری‏» از جایی شروع می‏شود که ‏ «من‏» تمام می‏شود و مرز وجودی ‏ «آنها» دیوار به دیوار حدود هستی ‏ «ما» است. هر جنگی مستلزم وجود «آنها» ست. تا با کمک وهم، گروهی از انسانها را تبدیل به ‏ «آنها» نکنیم و در «آنجا» ساکنشان نسازیم، هر جنگی غیر ممکن می‏شود (البته باید توجه کنیم که دفاع، غیر از اقدام به جنگ است و باید از خلط میان احکام این دو پرهیز شود) . نظریۀ «جنگ تمدنها» مبتنی بر وجود «آنها» و «آنجا» است. چنانکه نظریۀ ‏ «گفت‌وگوی تمدنها» نیز مستلزم وجود رابطۀ «من-تو» و «ما-آنها» است. اما «آنها» در وقتی که طرف گفت‌وگو واقع می‏شود با «آنها» در وقتی که طرف جنگ قرار می‏گیرد، با یکدیگر ماهیةً متفاوت اند. یک بار دیگر سؤالات را مرور کنیم:چگونگی علم ‏ «من‏» به ‏ «من‏» ، چگونگی علم ‏ «من‏» به جهان، چگونگی علم ‏ «من‏» به دیگری، دیگری چیست و کیست.فرمان سقراطی ‏ «خود را بشناس‏» که در تجربۀ تفکر...

نگاهی اجمالی به بعضی از وجوه فلسفی مسئله دیالوگدکتر محمدجواد فریدزادهمجلۀ گفتمان زمستان 1377 شماره 3(با اندکی ویرایش به دست محمد نورالهی)سؤال از چگونگی علم انسان به اعیان و موجودات، یکی از قدیمیترین سؤالات فلسفی است. مشارب و نحل مختلف فلسفی با توجه به جوابی که به این سؤال می‏دهند، از یکدیگر تفکیک می‏شوند. در دورۀ جدید سؤال دیگری در جنب این سؤال مطرح شده است که گرچه متفرع و منشعب از آن است، اما همچون‏ «فرع زائد بر اصل‏» روز بروز مورد توجه بیشتر فلاسفه واقع شده است. آن سؤال این است: ما چگونه به انسانهای دیگر علم پیدا می‏کنیم. یعنی معنی این جمله که کسی می‏گوید: «من زید را می‏شناسم‏» چیست؟ سؤال دیگر این است که ‏ «زید چیست؟» و سؤال بعدی این است که: «زید کیست؟». شناخت زید به عنوان ‏ «دیگری‏» منوط به شناخت‏ «من‏» است. «دیگری‏» از جایی شروع می‏شود که ‏ «من‏» تمام می‏شود و مرز وجودی ‏ «آنها» دیوار به دیوار حدود هستی ‏ «ما» است. هر جنگی مستلزم وجود «آنها» ست. تا با کمک وهم، گروهی از انسانها را تبدیل به ‏ «آنها» نکنیم و در «آنجا» ساکنشان نسازیم، هر جنگی غیر ممکن می‏شود (البته باید توجه کنیم که دفاع، غیر از اقدام به جنگ است و باید از خلط میان احکام این دو پرهیز شود) . نظریۀ «جنگ تمدنها» مبتنی بر وجود «آنها» و «آنجا» است. چنانکه نظریۀ ‏ «گفت‌وگوی تمدنها» نیز مستلزم وجود رابطۀ «من-تو» و «ما-آنها» است. اما «آنها» در وقتی که طرف گفت‌وگو واقع می‏شود با «آنها» در وقتی که طرف جنگ قرار می‏گیرد، با یکدیگر ماهیةً متفاوت اند. یک بار دیگر سؤالات را مرور کنیم:چگونگی علم ‏ «من‏» به ‏ «من‏» ، چگونگی علم ‏ «من‏» به جهان، چگونگی علم ‏ «من‏» به دیگری، دیگری چیست و کیست.فرمان سقراطی ‏ «خود را بشناس‏» که در تجربۀ تفکر...